Om gelijktijdigheid te verbeteren zal een energiegemeenschap moeten streven naar een goede balans tussen verschillende gebruiksprofielen. Dat betekent zoeken naar complementaire gebruikers, samenwerken met de gemeente rondom maatschappelijk vastgoed en het benutten van flexibel vermogen bij bedrijven. Maar ook het gebruik van technische oplossingen zoals dongles voor real-time inzicht in verbruik en energieopslag. Aan de hand van ervaringen van Energie Samen Rivierenland lezen we hoe deze uitdaging kan worden aangepakt.
Energiegemeenschappen staan voor de uitdaging om zoveel mogelijk lokaal opgewekte energie weer lokaal te gebruiken. Omdat de leden van die energiegemeenschap meestal al actief zijn in de energiecoöperatie die de energiegemeenschap opzet, komt het vaak voor dat een groot aantal huishoudens al zonnepanelen heeft. Dat zorgt voor er een onbalans in opwek en gebruik.
Dit document is bedoeld voor energiegemeenschappen die willen groeien en optimaliseren, maar is ook waardevol voor gemeenten die willen samenwerken met lokale energie-initiatieven. Daarnaast biedt het inzichten voor bedrijven die willen bijdragen aan de lokale energietransitie en voor initiatiefnemers van nieuwe energiegemeenschappen. De informatie is vooral relevant bij het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden en het optimaliseren van bestaande energiegemeenschappen.
Rivierenland is begonnen met het inventariseren van hun huidige situatie, waarbij ze ontdekten dat meer dan 70% van hun achterban al zonnepanelen heeft, wat resulteert in een onevenwichtige verhouding (ideaal zou 30% zijn). Daarom zijn ze actief op zoek gegaan naar complementaire gebruikers en streven ze naar een betere mix van wind- en zonne-energie. Ze hebben geleerd dat samenwerking met de gemeente waardevol is, maar tijd kost, en dat grote afnemers zowel kansen als risico's bieden. Belangrijk leerpunt is ook dat niet alle bedrijven even goed passen in een energiegemeenschap. Hieronder delen we hun belangrijkste inzichten.
In het geval van Rivierenland zien we een interessante constructie waarbij de energiegemeenschap een samenwerkingsverband is tussen 7 coöperaties, in plaats van zelf een coöperatie te zijn. Eén van deze coöperaties (Betuwewind) heeft windenergie, terwijl de andere coöperaties ook betrokken wilden worden bij het project. Ze verwachten dat dit samenwerkingsverband in de toekomst (over 5-10 jaar) mogelijk zal splitsen in meerdere kleine energiegemeenschappen om beter aan te sluiten bij de lokale situatie. Betuwewind is momenteel de grootste coöperatie binnen deze energiegemeenschap, met twee windparken die samen goed zijn voor 100 gigawattuur per jaar, plus 12 zonnedaken.
Energie Samen Rivierenland heeft een kick-off bijeenkomst gehouden voor een lokaal energiecontract. De bijeenkomst startte met 200 met geïnteresseerde mensen uit de buurt, waarna ze live zijn gegaan met het lokale energiecontract. Na twee jaar van voorbereidingen werken ze toe naar 100 klanten in 2025. Daarnaast oriënteren ze zich op andere doelgroepen om hun stroomafzet te verbreden. Zo zoeken ze naar afnemers zonder zonnepanelen (zoals appartementbewoners en sociale huurders) en afnemers met complementaire verbruikspatronen (zoals winkels en seizoensgebonden bedrijven). Ook zijn ze in gesprek gegaan met bedrijven die flexibel vermogen hebben. Daarnaast zijn ze bezig met het uitdelen van dongels om real-time inzicht te krijgen in het verbruik van gebruikers in hun gemeenschap, en onderzoeken ze mogelijkheden voor automatische aansturing van wasmachines, vaatwassers en laadpalen.