De definitie van een energiegemeenschap in de energiewet wordt beschouwd als een juridisch fenomeen. Het is een beschrijving van een organisatie, en elke juridische entiteit die aan die beschrijving voldoet, wordt geclassificeerd als een energiegemeenschap. In principe kan dus elke juridische entiteit zich organiseren als een energiegemeenschap. Echter, de wettelijke definitie en de extra eisen voor een “hernieuwbare energiegemeenschap,” zoals gelijk stemrecht, zorgen ervoor dat de coöperatieve vorm de meest praktische optie is.

De definitie is vrij breed, maar artikel 2.4 van de Energiewet stelt extra voorwaarden die een energiegemeenschap in haar statuten moet opnemen. De eerste voorwaarde is dat de juridische entiteit open en vrijwillig moet zijn. Dit sluit een besloten vennootschap al praktisch uit. De derde voorwaarde is dat de feitelijke zeggenschap over de energiegemeenschap bij de leden, vennoten of aandeelhouders moet liggen, wat een stichting uitsluit.

Dit laat de NV’s, maatschappen en vof’s over. Deze zijn echter risico-technisch niet aantrekkelijk voor een open juridische entiteit waarbij iedereen in de wijk zou moeten kunnen deelnemen. Dit betekent dat de vereniging en de coöperatie de overgebleven opties zijn. Dit zijn open en vrijwillige organisaties waar het standaard is om de feitelijke zeggenschap bij de leden te leggen met gelijk stemrecht. En een vereniging die mag ondernemen is een coöperatie.

De juridische entiteit moet dus open en vrijwillig zijn, wat betekent dat leden, vennoten of aandeelhouders gemakkelijk moeten kunnen toetreden en uittreden. Dit is niet het geval bij een vennootschap of een besloten vennootschap. Bij een BV moet elke nieuwe aandeelhouder naar de notaris. Daarnaast moet de feitelijke zeggenschap in handen zijn van de leden, vennoten of aandeelhouders. Bij een coöperatie is dit gebruikelijk en is de zeggenschap in vrijwel alle gevallen gebaseerd op het principe van één lid, één stem, waardoor de uitoefening van dat zeggenschap in een algemene ledenvergadering relatief eenvoudig is. Bij een besloten vennootschap (BV) is de zeggenschap daarentegen vaak verdeeld naar rato van het aantal aandelen. Wanneer de groep aandeelhouders erg groot wordt, vergt dit een complexe administratieve exercitie om in de aandeelhoudersvergadering te stemmen naar rato van de aandelen.

Juridisch gezien kan een energiegemeenschap elke juridische vorm aannemen, maar praktisch gezien is het dus vrijwel altijd een coöperatie.